Soms zie je een kind worstelen. Het zit niet lekker in zijn vel, heeft moeite om mee te komen en lijkt steeds meer vast te lopen. Maar wat als we die focus verschuiven? Wat als we stoppen met kijken naar wat niet lukt en in plaats daarvan ontdekken waar een kind juist in uitblinkt? Dat kan een wereld van verschil maken.
Wat is talentgericht werken en waarom is het zo belangrijk?
Ken je dat gevoel dat je helemaal opgaat in iets? Dat je de tijd vergeet en alles vanzelf lijkt te gaan? Dat is flow. Het is een mentale toestand waarin je geconcentreerd en gemotiveerd bent, omdat wat je doet precies past bij jouw vaardigheden én een leuke uitdaging biedt.
Voor kinderen is flow niet alleen fijn, het is ook cruciaal voor hun ontwikkeling. Het helpt ze leren, groeien en zelfvertrouwen opbouwen. Maar als ze steeds onder druk staan, werkt hun lichaam tegen. Langdurige stress zet het “gaspedaal” van het zenuwstelsel aan, waardoor ze continu alert blijven. Dit maakt leren en ontspannen moeilijk. Flow brengt daar balans in: het zenuwstelsel schakelt over naar rust en herstel. Dat is de ideale basis voor ontwikkeling.
Het verhaal van Mart
Mart is een jongen van 9. Hij is hoogbegaafd, maar heeft ook een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Op school voelde Mart zich vaak gefrustreerd. Zijn taalproblemen maakten dat hij niet altijd begrepen werd, terwijl hij juist ontzettend veel wist. Hij voelde zich niet gezien en raakte steeds meer in zichzelf gekeerd.
Na overleg met de leerkrachten stelde ik voor om Mart’s talenten centraal te zetten. Wat bleek? Mart was helemaal gek van techniek! Hij hield van bouwen, experimenteren en problemen oplossen. Samen met de leerkrachten bedachten we uitdagende projecten die aansloten bij zijn interesses. Mart kreeg bijvoorbeeld de kans om een robot te ontwerpen en bouwen.
Wat er toen gebeurde, was prachtig. Mart kwam helemaal in een flow. Hij was zo geconcentreerd en gemotiveerd dat hij zelfs zijn taalvaardigheid begon in te zetten om zijn ideeën uit te leggen. Zijn zelfvertrouwen groeide, er ontstond vanuit gezamenlijke interesse meer verbinding in de groep en hij straalde weer in de klas. Mart liet zien hoe krachtig het kan zijn als je een kind laat werken vanuit zijn talenten.
Wat kunnen we hiervan leren?
Het verhaal van Mart laat zien dat elk kind iets heeft waar het talent voor/ in heeft. Als we daar oog voor hebben, kunnen we kinderen uit de stress halen en helpen groeien. Deze aanpak lijkt soms het gevoel van druk bij de leerkracht(en)/ in het onderwijs te geven. De nadruk op leerlijnen en de snelheid waarmee kinderen geacht worden zich te ontwikkelen, kan zorgen voor angst om de lijn (tijdelijk) te vertragen. Wat als het vieren van talenten en plezier leidt tot een grotere achterstand op cognitief vlak?
De realiteit is echter dat een kind dat (langere tijd) niet goed in zijn vel zit, stress opbouwt.
En die stress heeft een directe negatieve invloed op het centrale zenuwstelsel. In deze toestand wordt het juist moeilijker voor een kind om te leren en zich te ontwikkelen. Door te werken vanuit talenten, flow en plezier brengen we balans terug in het zenuwstelsel, en dat opent de deur naar groei en ontwikkeling — ook op cognitief vlak.
Hoe kun je dit zelf toepassen?
- Ontdek waar een kind blij van wordt. Waar gaat hun enthousiasme naar uit? Waar raken ze nieuwsgierig van?
- Bied passende uitdagingen en begeleiding. Zorg dat taken niet te makkelijk of te moeilijk zijn, maar nét genoeg uitdagen en ruimte voor passende begeleiding (met focus op het proces).
- Creëer een veilige basis. Een kind moet zich gezien en begrepen voelen. Een goede relatie met de leerkracht of ouder is hierbij onmisbaar.
- Focus op succeservaringen. Laat kinderen ervaren hoe het voelt om ergens goed in te zijn, daar waardering voor te krijgen en ertoe doen.
Van frustratie naar plezier
Mart’s verhaal is een reminder dat kinderen vaak meer kunnen dan we denken, als we maar de juiste ingang vinden. Door talenten centraal te zetten, helpen we ze niet alleen groeien, maar geven we ze ook weer plezier in leren. Want een kind dat in flow is, laat niet alleen zichzelf, maar ook de wereld om zich heen bloeien.
P.S Mart is een gefingeerde naam.