Voor sommige kinderen is het een uitdaging als hoogbegaafdheid en een Taalontwikkelingsstoornis (TOS) hand in hand gaan. In deze unieke situatie lopen buitengewoon denkvermogen en taalvaardigheden niet altijd synchroon, wat een diepgaande invloed kan hebben op de omgang met angst, het gevoel van falen en emoties.
Angst is de reactie van ons lichaam op onzekerheid en dreiging, vaak gevolgd door de drang om te vechten, vluchten of bevriezen. Deze emotie waarschuwt ons voor belangrijke zaken.
Bij hoogbegaafde kinderen met TOS neemt angst verschillende vormen aan, waarbij faalangst een extra schaduw werpt over hun ervaringen.
Hoogbegaafdheid en angsten
Hoogbegaafde kinderen denken vaak verder vooruit dan hun leeftijdsgenoten en hebben een intensieve beleving van de wereld, waardoor alledaagse zorgen kunnen escaleren tot grote zorgen. Terwijl andere kinderen bang zijn voor het donker, kan een hoogbegaafd kind zich zorgen maken over complexe wereldproblemen.
Het piekeren over de dood, het overdenken van mogelijke problemen en zelfs nachtmerries zijn manifestaties van dit rijke emotionele gevoelslandschap.
Deze angsten kunnen voortkomen uit het vermogen om doemscenario’s te bedenken, maar het ontbreken van levenservaring om te weten hoe ze met deze angsten moeten omgaan, maakt het extra uitdagend.
TOS en angsten
Onderzoek naar TOS en angsten bij kinderen tot 12 jaar (Hiert, L., 2021) onthult een intrigerende relatie tussen taalproblemen en emotionele uitdagingen.
Kinderen met TOS blijken gevoeliger te zijn voor prikkels en emoties, wat resulteert in een snellere reactie op negatieve stimuli vergeleken met kinderen zonder TOS.
In dit onderzoek blijkt dat faalangst bij kinderen met TOS ruim 43% vaker voorkomt dan bij kinderen zonder verdere problematiek. TOS beïnvloedt de taalverwerving en -verwerking, waardoor communicatie moeizaam kan verlopen.
Dit kan leiden tot frustratie, sociale isolatie en faalangst.
Het feit dat deze kinderen moeite hebben met taal, zowel in begrip als expressie, kan leiden tot innerlijke zorgen en zelfreflectie. De vrees om niet begrepen te worden, om buitengesloten te worden door leeftijdsgenoten, creëert een voedingsbodem voor angst.
Voor deze kinderen kan het frustrerend zijn dat ze intellectueel begrijpen wat er gebeurt, maar moeite hebben om dit op een heldere manier te communiceren. Dit kan leiden tot een gevoel van onbegrip en vergroot de kloof tussen hun denken en hun taalgebruik. Deze spanning kan de bron zijn van angst en zelfs twijfel over hun eigen capaciteiten.
Onderzoek toont aan dat deze innerlijke zorgen kunnen leiden tot depressieve klachten en sociale angst bij kinderen met een TOS. Emotiebegrip en -regulatie blijken ook van cruciaal belang te zijn; een beperking op dit gebied kan een poort openen naar zowel internaliserende als externaliserende problemen in relatie tot taalgerelateerde taken.
Overlap: Waar Twee Werelden Samenkomen
Voor hoogbegaafde kinderen met TOS wordt faalangst een ingewikkeld samenspel tussen intellectuele vermogens, Zijnskenmerken (zoals o.a. perfectionisme en een hoge eigen lat en emotionele intensiteit) en taalhindernissen. Deze kenmerken botsen met de angst om niet begrepen te worden, tekort te schieten in communicatie en voldoen aan hun (eigen) hoge lat, een kwetsbaar evenwicht.
Wanneer deze twee werelden samenkomen, bevinden hoogbegaafde kinderen met TOS zich in een bijzondere positie. De uitdagingen liggen niet alleen in het begrijpen van complexe concepten, maar ook in het uiten van gedachten en gevoelens op een manier die anderen kunnen begrijpen. Intellectuele capaciteit loopt niet altijd gelijk met taalontwikkeling, wat een verwarrende ervaring kan zijn.
Het vermogen om complexe ideeën te begrijpen staat niet per se gelijk aan de mogelijkheid om ze adequaat uit te drukken.
Bij hoogbegaafde kinderen met TOS ontstaat een driehoek van uitdagingen, waar de angst om niet te voldoen aan de verwachtingen bij hoogbegaafdheid, de vrees om niet begrepen te worden door taalbarrières, en de algemene worsteling met emoties, perfectionisme en een hoge eigen lat een ingewikkeld web van stress vormen.
Ondersteuning op Maat
In het complexe samenspel van hoogbegaafdheid en TOS is het begrip van de wisselwerking tussen deze elementen cruciaal om kinderen de best mogelijke ondersteuning te bieden.
Het is essentieel om zowel het intellectuele als emotionele aspect van deze kinderen te begrijpen. Door begrip te hebben voor de negatieve denkpatronen en aandacht te hebben voor de sterke kanten van het kind, het stimuleren van zelfvertrouwen en het ontwikkelen van emotionele intelligentie, kunnen ouders, opvoeders en professionals bijdragen aan het creëren van een gezonde omgeving waarin angst wordt erkend, begrepen en overwonnen.