De verborgen kracht: cognitieve functies als basis voor executieve functies
Je hebt vast wel eens gehoord van het begrip ‘executieve functies’. Deze hogere cognitieve processen spelen een essentiële rol bij het plannen, organiseren en reguleren van ons gedrag. Ze worden beschouwd als de ‘directeur’ van onze mentale processen. Maar wist je dat de basis van deze executieve functies rust op een set fundamentele cognitieve functies? In deze blog ontdek je de verborgen kracht van cognitieve functies als basis voor het effectief functioneren van onze executieve functies.
Executieve functies zijn vaak de sterren van de show als het gaat om ons vermogen om doelen te stellen, problemen op te lossen en gedrag te reguleren. Maar laten we eens een stap terugnemen en kijken naar de fundering waarop deze executieve functies rusten: de cognitieve functies.
Cognitieve functies zijn de bouwstenen van ons denkvermogen. Ze omvatten aandacht, werkgeheugen, geheugen, taalverwerking en nog veel meer. Deze functies vormen de basis van ons vermogen om informatie te verwerken, te begrijpen en te gebruiken. Ze zijn als de solide fundering van een gebouw, waarop de executieve functies kunnen floreren.
Maar dat dit niet altijd zo vanzelfsprekend werkt, dat zie ik geregeld terug bij hoogbegaafde kinderen, in het bijzonder bij de groep creatief begaafden en uhb.
Ook bij de kinderen met de combinatie hoogbegaafdheid en een TOS, komen hier (mogelijk) uitdagingen om de hoek kijken, daar ga ik in mijn volgende blog wat dieper op in.
Je hoort dat er vaak wordt gesproken over dat de executieve functies niet goed getraind zijn, en dat kan, maar het is goed om je te realiseren wat daaronder ligt om zo verder te kijken en het kind volledig goed in beeld gebracht wordt.
Laten we eens verder kijken naar die cognitieve functies.
Emiel van Doorn gaat uit van deze omgekeerde piramide. In onderstaande beschrijving ga ik niet alle bouwstenen langs, ter kennismaking haal ik de basisgedachte eruit.
Aandacht (waarnemen) is de eerste schakel in de ketting van cognitieve functies. Het vermogen om onze aandacht te richten en vast te houden is essentieel voor het effectief verwerken van informatie. Zonder aandacht zou het moeilijk zijn om te focussen op relevante prikkels en afleidingen te negeren. We zien dat zo’n 50% van de uitdagingen in die onderste 3 bouwstenen (waarnemen, niet impulsief zijn en nauwkeurig zijn) terug te herleiden zijn.
Dus, de volgende keer dat je hoort over executieve functies, denk dan aan de fundering die eronder ligt: onze cognitieve functies.
Zie het als een fietsband. Je kunt wel een fietsband op gaan pompen als je niet zo snel gaat/ weerstand voelt bij het fietsen en de band zacht voelt, maar als de band lek is dan heeft het pompen weinig blijven effect.
Door aandacht te besteden aan het versterken en ontwikkelen van deze basis, kunnen we het vermogen om te plannen, organiseren en gedrag te reguleren naar een hoger niveau tillen.
Het begrijpen van de verbinding tussen cognitieve functies en executieve functies opent de deur naar het echt aan kunnen sluiten bij wat een kind nodig heeft voor maximale ontplooiing.